Από τις πολυφαινόλες στις κατεχίνες και στο πράσινο τσάι

Τι είναι οι πολυφαινόλες;

Οι πολυφαινόλες είναι μια κατηγορία φυτικών ενώσεων, οι οποίες χαρακτηρίζονται από την παρουσία πολλών δομικών μονάδων φαινόλης, που συναντώνται σε μεγάλο βαθμό στα φρούτα, τα λαχανικά, τα βότανα, τα μπαχαρικά, τα δημητριακά, κλπ. Σημαντικές ποσότητες πολυφαινολών υπάρχουν και σε προϊόντα, που προέρχονται από φυτικές τροφές, όπως το τσάι, το κόκκινο κρασί, η μαύρη σοκολάτα και ο καφές.

Οι πολυφαινόλες μπορούν να λειτουργήσουν ως αντιοξειδωτικά, εξουδετερώνοντας τις βλαβερές ελεύθερες ρίζες, οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης φλεγμονής και χρόνιων παθήσεων, όπως ο καρκίνος, ο σακχαρώδης διαβήτης και οι καρδιαγγειακές ασθένειες.

Έχουν αναγνωριστεί περισσότερα από 8000 είδη πολυφαινολών, τα οποία έχουν κατηγοριοποιηθεί στις εξής  βασικές ομάδες:

Φλαβονοειδή

Τα φλαβονοειδή αποτελούν τη μεγαλύτερη και περισσότερο μελετημένη κατηγορία πολυφαινολών. Βάση της χημικής δομής τους τα φλαβονοειδή μπορούν να διαχωριστούν σε επιμέρους υποκατηγορίες: τις φλαβονόλες, φλαβόνες, φλαβανόνες (εσπεριδοειδή), φλαβανόλες (flavanols) (κατεχίνη, επικατεχίνη, επιγαλλοκατεχίνη, ελλαγιτανίνες -  οι συμπυκνωμένες τανίνες θεωρούνται φλαβανόλες , δεδομένου ότι αποτελούνται από τμήματα flavan-3-ols (κατεχίνες/ catechins) και/ή flavan3- 4-diols ) , ανθοκυανίνες (χρωστικές ουσίες οι οποίες δίνουν το κόκκινο και μωβ χρώμα στα μούρα, στα σταφύλια, στα ρόδια, στα κρεμμύδια κ.α.)  και ισοφλαβόνες.

Φαινολικά οξέα

Τα φαινολικά οξέα αποτελούν περίπου το 30% των συνολικών πολυφαινολών και μερικοί από τους πιο γνωστούς εκπρόσωπους της κατηγορίας αυτής είναι το καφεϊκό, το π-κουμαρικό, το σαλικυλικό και το γαλλικό οξύ. 

Στιλβένια

Η πρόσληψη στιλβενίων από τη διατροφή είναι αρκετά δύσκολη, καθώς τα περισσότερα στιλβένια συντίθενται μόνο ως απόκριση σε κάποια μόλυνση ή τραυματισμό των φυτών.

Η ρεσβερατρόλη είναι ένα από τα πιο μελετημένα στιλβένια, το οποίο βρίσκεται σε μεγάλη περιεκτικότητα στα σταφύλια. 

Λιγνάνες

Η πλουσιότερη πηγή λιγνανών είναι οι λιναρόσποροι, ενώ αρκετές από αυτές, όπως η σεκοϊσολαρικιρεσινόλη, θεωρούνται και φυτοοιστρογόνα.

Το πράσινο τσάι έχει μια φήμη δεκαετιών ως ελιξίριο που καίει λίπος και καταπολεμά τον καρκίνο σε ένα φλιτζάνι, εν μέρει λόγω του ρόλου του στις παραδοσιακές —και υγιεινές— ασιατικές δίαιτες, αλλά και λόγω των κατεχινών του. 

Οι κύριες κατεχίνες είναι η επικατεχίνη, η επιγαλλοκατεχίνη (EGC), η γαλλική επικατεχίνη (ECG) και η γαλλική επιγαλλοκατεχίνη (EGCG). Υψηλές συγκεντρώσεις κατεχινών μπορούν να βρεθούν στο κόκκινο κρασί, τα κουκιά, τα μαύρα σταφύλια, τα βερίκοκα και τις φράουλες. Οι συγκεντρώσεις επικατεχίνης είναι υψηλές σε μήλα, βατόμουρα, φασόλια, κεράσια, μαύρα σταφύλια, αχλάδια, σμέουρα και κακάο/σοκολάτα. Ωστόσο, μια από τις πιο πλούσιες, καλύτερα μελετημένες και πιο ελκυστικές πηγές κατεχινών είναι το φυτό Camellia sinensis, από το οποίο προέρχονται το πράσινο, το μαύρο, το λευκό και το oolong τσάι. Τα EGC, ECG και EGCG βρίσκονται σε υψηλές συγκεντρώσεις στο oolong, το μαύρο και το πράσινο τσάι, αλλά ιδιαίτερα στο πράσινο τσάι επειδή τα φύλλα ξηραίνονται και μαγειρεύονται στον ατμό αντί να ζυμωθούν (η ζύμωση μετατρέπει μερικές από τις κατεχίνες σε πιο σύνθετες θεαφλαβίνες και άλλα φλαβονοειδή - μαύρο τσάι) .

Η παραδοσιακή ιατρική γίνεται σύγχρονη

Το C sinensis ιστορικά έχει χρησιμοποιηθεί για ιατρικούς σκοπούς. Το EGCG αντιπροσωπεύει περίπου τα δύο τρίτα των κατεχινών στο πράσινο τσάι και έτσι έχει προσελκύσει τη μεγαλύτερη προσοχή στην επιστημονική κοινότητα. Οι κατεχίνες, ιδιαίτερα το EGCG, έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση και είναι αξιοσημείωτες για την ικανότητά τους να καθαρίζουν τις ελεύθερες ρίζες, οι οποίες θεωρούνται υποκείμενες αιτίες πολλών χρόνιων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένης της καρδιαγγειακής νόσου, του διαβήτη τύπου 2, των νευροεκφυλιστικών ασθενειών και του καρκίνου. Οι κατεχίνες μπορούν επίσης να συνδεθούν με πρωτεΐνες, λιπίδια και νουκλεϊκά οξέα και η ικανότητά τους να συνδέονται με πρωτεΐνες μπορεί να είναι ένας σημαντικός μηχανισμός πίσω από αντικαρκινικές και άλλες ιδιότητες που προάγουν την υγεία. Θεωρείται ότι τα οφέλη του τσαγιού προέρχονται κυρίως από τις κατεχίνες του, αλλά και από τις μικρότερες ποσότητες κερκετίνης και άλλων πολυφαινολών—καθώς και από τα αλκαλοειδή του, όπως η καφεΐνη και η θεοβρωμίνη. 

Παρά τη διαφημιστική εκστρατεία γύρω από το EGCG, δεν είναι μόνο το EGCG. «Αυτή είναι μια παραδοσιακή προσέγγιση στη φαρμακολογία, η μελέτη μιας καθαρής ένωσης», λέει ο Chung Yang, PhD, διακεκριμένος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Rutgers στο New Brunswick του New Jersey, ο οποίος μελετά τη φαρμακολογία και άλλες πτυχές του πράσινου τσαγιού και της υγείας. Συμφωνεί ότι δεν προέρχονται όλα τα οφέλη του πράσινου τσαγιού από το EGCG. «Πιστεύω ότι είναι πιθανώς μια αθροιστική επίδραση όχι μόνο των κατεχινών αλλά και των άλλων συστατικών», λέει ο Yang, επισημαίνοντας ότι η καφεΐνη μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση του βάρους και ότι το τσάι περιέχει θεανίνη, ένα αμινοξύ που η έρευνα προτείνει ότι μπορεί να προάγει ένα χαλαρό αλλά σε εγρήγορση πνευματικό κρατούν και απονέμουν άλλα οφέλη για την υγεία. 

Ο Nagi Kumar, PhD, RD, FADA, διευθυντής χημειοπρόληψης του καρκίνου στο Moffitt Cancer Center & Research Institute στην Τάμπα της Φλόριντα, λέει ότι, αν και πολλές κλινικές δοκιμές έχουν τονίσει την αποτελεσματικότητα του EGCG, όλες χρησιμοποίησαν ένα συμπλήρωμα κατεχίνης που περιείχε όλες τις κατεχίνες που υπάρχουν φυσικά στο πράσινο τσάι. «Αυτό οφείλεται στο ότι οι in vitro (στις κυτταροκαλλιέργειας) και in vivo (σε ζώα και ανθρώπους) συνολικές μελέτες έχουν δείξει ξεκάθαρα ότι όλες οι κατεχίνες απαιτούνται για να παρέχουν τα προληπτικά αποτελέσματα για τον καρκίνο που παρατηρούνται με τις κατεχίνες του πράσινου τσαγιού», λέει. «Εάν το EGCG χορηγείται μόνο ως μία κατεχίνη, τα αποτελέσματα πρόληψης του καρκίνου δεν παρατηρούνται – αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά τις συνεργιστικές επιδράσεις αυτών των φυσικών ουσιών και την ανάγκη παροχής αυτών των συμπληρωμάτων όπως εμφανίζονται στη φύση».

Ποια είναι η σύσταση

Οι ερευνητές παρατήρησαν ευεργετικές επιδράσεις στο βάρος, το μεταβολικό σύνδρομο και τον διαβήτη τύπου 2 με την πρόσληψη τριών έως τεσσάρων φλιτζανιών πράσινου τσαγιού την ημέρα, το οποίο παρέχει περίπου 600 έως 900 mg κατεχινών, αλλά τα χαμηλότερα επίπεδα πρόσληψης θα συνέβαλλαν στη συνολική πρόσληψη πολυφαινολών στη διατροφή. Η λήψη αρκετών προϊόντων πολυφαινόλης πράσινου τσαγιού ώστε να ισούται με την ποσότητα EGCG σε οκτώ έως 16 φλιτζάνια πράσινου τσαγιού κάθε μέρα μπορεί να ξεπεράσει τα προβλήματα με την κακή βιοδιαθεσιμότητα, καθώς η ενθυλάκωση μπορεί να κάνει τις κατεχίνες πιο βιοδιαθέσιμες.  Ωστόσο, η χρήση υψηλών δόσεων μπορεί να μην είναι ιδανική λόγω ορισμένων ενδείξεων τοξικότητας. 

Αν και το πράσινο τσάι θεωρείται ασφαλές και έχει μακρά ιστορία χρήσης, η λήψη υψηλών επιπέδων συμπληρωμάτων διατροφής που προέρχονται από εκχύλισμα πράσινου τσαγιού έχει προκαλέσει ηπατική τοξικότητα σε ορισμένα άτομα , ειδικά εκείνα με προϋπάρχουσες παθήσεις ή φάρμακα που ήδη επηρεάζουν το ήπαρ. «Νομίζω ότι για τα άτομα που λαμβάνουν κατεχίνες για μείωση βάρους, η τοξικότητα του ήπατος θα μπορούσε να είναι κάτι ανησυχητικό», λέει ο Yang, προσθέτοντας ότι υπάρχουν περίπου 30 έως 40 αναφορές περιπτώσεων σχετικά με την ηπατική τοξικότητα σε άτομα που χρησιμοποιούν συμπληρώματα κατεχίνης για μείωση βάρους. Λέει ότι όταν σταματήσει η λήψη κατεχινών, οι άνθρωποι γενικά αναρρώνουν. Ωστόσο, εάν η υπερβολική κατανάλωση συνεχιστεί, η τοξική επίδραση μπορεί να είναι σοβαρή. 

Επιπλέον, η ικανότητα των κατεχινών να δεσμεύονται με μέταλλα, πρωτεΐνες, λιπίδια και άλλα βιομόρια -ενώ προσδίδει ορισμένα οφέλη για την υγεία- θα μπορούσε να συμβάλει σε ανεπάρκειες θρεπτικών συστατικών και άλλα προβλήματα όταν καταναλώνονται σε επίπεδα πολύ μεγαλύτερα από αυτά που θα μπορούσαν εύλογα να καταναλωθούν με την κατανάλωση τσαγιού. Επιπλέον , η περιεκτικότητα σε τανίνες του πράσινου τσαγιού μπορεί να επηρεάσει την εντερική απορρόφηση ορισμένων θρεπτικών συστατικών και φαρμάκων, αν και υπάρχει μικρή έρευνα σε αυτόν τον τομέα.

 Ο Yang ερευνά το πράσινο τσάι για 30 χρόνια και λέει ότι η έρευνα έχει γίνει πιο ώριμη, ίσως μετριάζοντας τα υψηλά της πρώιμης αισιοδοξίας. «Αυτά δεν είναι θαυματουργά μόρια. Το πράσινο τσάι συμβαίνει να έχει κάποιες ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία. Είναι μόνο ένα από τα πολλά πράγματα που μπορούμε να καταναλώνουμε που μπορεί να ωφελήσουν την υγεία και είναι καλύτερο από πολλά άλλα ποτά που μπορούμε να πίνουμε». Η βασική του συμβουλή; «Το τσάι είναι ένα υγιεινό ρόφημα, ειδικά αν σας αρέσει και απολαμβάνετε να το πίνετε».

ΕΠΙΛΟΓΕΣ   ΚΑΙ   ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ      :                   

Πηγές:                                Green Tea Catechins     

                                              By Carrie Dennett, MPH, RDN, CD

                                                     

Οι πληροφορίες είναι πολύτιμες για κοινή χρήση,  εάν υπάρχουν προβλήματα πνευματικών δικαιωμάτων,   επικοινωνήστε για διαγραφή.